Problematiek van wolven bij paardenhouders

Tot nu toe hebben de wolven die we in Nederland vinden bij paardenhouders nog weinig schade aangericht. Maar hoe zit dat wanneer de komende jaren steeds meer wolven en roedels zich in ons kleine kikkerlandje gaan vestigen? Veel paardenhouders houden zich hier nog niet zo mee bezig. Maar het feit is dat we in ons land in no-time een flink aantal wolven hebben zien verschijnen, inclusief de eerste roedels, welpen en in agrarisch landschap gevestigde wolven. Diverse boeren hebben inmiddels regelmatig te maken met wolven en dit zal in de toekomst steeds meer worden. Daarom is Heleen Prinsen van ZLTO hier intensief mee bezig.

De aanwezigheid van de wolf in Nederland is een feit. Uit onderzoek blijkt ook dat onze maatschappij de wolf graag wil hebben. In Duitsland zit een grote, groeiende wolvenpopulatie, die ons land steeds vaker zal gaan doorkruisen op zoek naar nieuw territorium. Volgens Heleen Prinsen is dat vooral leuk als je in Amsterdam woont. “Een wolf kan een enorme impact hebben en schade veroorzaken, dus daar moet je dan als maatschappij ook je bijdrage aan leveren. De wolf gaan we niet meer wegkrijgen, daar pleiten we ook niet voor. Punt is dat we gezamenlijk actief op zoek moeten naar hoe we met de komst van deze grote roofdieren naar ons kleine land om kunnen gaan.”

Tijdelijke schadevergoeding
Omdat de wolf relatief nieuw is in Nederland wordt tot 1 januari 2022 alle directe schade door wolven vergoed, mits door DNA-onderzoek of videobeelden aangetoond is dat het echt een wolf was. “Dit zijn echter tijdelijk maatregelen”, legt Prinsen uit. “Als de wolf zich eenmaal in een gebied heeft gevestigd dan moet je zelf maatregelen treffen. Doe je dat niet dan zal in de toekomst de discussie komen of je niet zelf moet opdraaien voor de kosten. Wij bij LTO vinden dat veel te snel gaan en proberen de vergoedingen zo lang mogelijk overeind te houden. Het brengt namelijk behoorlijk wat kosten met zich mee waar je als ondernemer niet op zit te wachten. Daarnaast zijn de subsidiepakketten nu vooral nog gericht op schapen, maar ook voor de paarden moet een plan en subsidie komen om preventieve maatregelen te kunnen nemen.”

Problemen bij groeiende populatie
Die subsidiepakketten zijn er volgens Prinsen nog niet echt voor paarden, omdat de wolf hier nog weinig schade bij heeft veroorzaakt. “Dat wordt straks echter wel een ander verhaal als zich roedels in Nederland gaan vestigen. Ik hoor wel eens aantallen genoemd worden dat er over vijf jaar misschien wel 200 wolven in ons land zijn en die blijven echt niet alleen in hun territorium, maar gaan ongetwijfeld door heel Nederland zwerven. Moet je dat wel willen? Waarom mogen we hem niet verjagen uit gebieden waar hij niet hoort of past. In Nederland hebben we relatief weinig ruimte voor deze dieren, waardoor bij een toename van de populatie iedereen ermee te maken gaat krijgen. We moeten ermee leven, maar betrokkenen moeten wel handelingsperspectieven krijgen.”

Wolf in kleiner natuurgebied met veel bedrijven
Op dit moment zijn we redelijk gewend aan de wolf op de Veluwe en daar kan deze zich prima handhaven. Maar we zien nu ook een gevestigde wolf op de Strabrechtse Heide en dat is een veel kleiner natuurgebied, waar veel agrarische bedrijven aan grenzen. Als hij weilanden gaat doorkruisen dan kan dat problemen opleveren. Een van de bedrijven die daar zitten is het paardenbedrijf van Hans Dings. Tot nu toe heeft hij nog geen problemen ondervonden, maar hij is wel bang voor de komst van een roedel. “De wolf is al wel bij mijn paarden gesignaleerd, maar liep gewoon voorbij. Een enkele wolf gaat niet zo snel jagen op een kudde grote paarden, maar als het een roedel wordt dan zou dat zomaar wel het geval kunnen zijn. Als ze dan gaan jagen kunnen ze niet alleen een duur paard te pakken krijgen, maar kunnen ze daarbij ook veel paniek bij de rest veroorzaken. Als de paarden door de draden gaan vliegen dan is de schade niet te overzien. Op dat moment moet ik mijn weide enorm goed gaan afrasteren met een hek van bijvoorbeeld twee meter hoog, maar de vraag is of de maatschappij dat wil. Voor het beeld staat dat natuurlijk niet mooi, maar wat moet je anders. Of de staat moet met ruime en makkelijke schadevergoedingen komen. Maar verder kan ik als ondernemer weinig. Ik heb hem niet uitgenodigd, maar mag hem niet verjagen of afschieten want hij is zwaar beschermd. Nu ondervind ik er nog geen problemen van, maar ik voorzie dit wel in de toekomst.”

Wachten tot het mis gaat
Die angst voor het vormen van roedels is volgens Prinsen geheel gegrond, waarbij ze het nieuwsbericht aanhaalt van twee meisjes die op hun pony buiten reden in Duitsland en achterna gezeten werden door een roedel wolven. “Dit liep uiteindelijk goed af, maar het is gewoon een feit dat er meer roedels gaan komen die meer gaan jagen. Het is dan wachten tot het een keer misgaat. En elke wolf is weer anders. De wolf in Heusden joeg wel grotere dieren op en dan gebeuren daar eerder ongelukken mee. De wolf op de Strabrechtse Heide pakt bijna alleen schapen en een enkel kalf, maar wordt wel steeds brutaler en is laatst zelfs door twee buitenrijdende meiden gezien rond 10 uur. Terwijl wolven vooral bij schemering actief zijn.”

Effecten op klandizie
Wanneer je de paarden ’s nachts op stal zet dan kun je misschien voorkomen dat je een groot hekwerk moet plaatsen. Wolven schrikken af van schrikdraad, maar kunnen best hoog springen. De vraag is of je dit wilt wat het beeld betreft. Daarnaast kan het voor bedrijven als pensionstallen en opfokbedrijven best nog wel eens effect gaan hebben op de klandizie. Willen mensen nog wel hun paard neerzetten in een gebied met wolven? Een van de ondernemers die daar nu al over nadenkt is Marcel Aarts. “Op dit moment heeft de wolf nog geen invloed op ons bedrijf, maar we hebben hier een soort Paddock Paradise, dus hier staan de paarden ’s nachts niet op stal. Vanaf het begin ben ik wel een beetje bang geweest voor de verhekking van Nederland die dit met zich meebrengt. Ik denk niet dat wanneer er meer wolven naar Nederland komen ze hier genoeg wild voedsel kunnen vinden en dan wordt de druk van de wolven steeds groter. Dat heeft niet alleen effect op een individuele ondernemer met schapen, maar op leefbaarheid, economische schade en het welzijn van dieren door ophokken. In Duitsland zie je die problemen al regelmatig, maar hier missen we een bredere maatschappelijke discussie, want het treft niet alleen agrariërs. Het doodbijten van paarden is een mogelijkheid, maar het risico dat ze door het hekwerk gaan is een stuk groter. Je kan daarbij niet aantonen dat het om een wolf ging, dus de schade wordt moeilijk te verhalen en sowieso wordt vervolgschade niet vergoed. Daarnaast zijn paarden huisdieren en moeilijk te vervangen met geld. Dit kan dus nog wel eens nadelige gevolgen hebben voor de uitstraling van bedrijven die op een plek zitten waar wolven zich vestigen. Het is jammer dat, zoals altijd in Nederland, voordat we iets voor elkaar hebben, eerst het leed moet gebeuren.”

Opstaan
Tot slot wil Prinsen benadrukken dat het belangrijk is om met meerdere partijen uit de sector op te staan om aandacht te vragen voor dit probleem. “Wij als LTO dekken meerdere sectoren en voor schapen is het bijvoorbeeld makkelijker om de waarde van de directe schade te bepalen, maar bij paarden is dat absoluut niet het geval. Paarden vergoeden gaat heel moeilijk worden en de eerste keer dat dit moet gebeuren gaat veel discussie opleveren. We lopen nu achter de feiten aan, want sinds 2017 bevinden wolven continu in Nederland. We moeten meervoudig aankaarten dat dit een issue is voor iedereen. Op voorhand moeten de maatregelen en oplossingen klaarstaan, zodat hier niet achteraf problemen door ontstaan. Want die gaan er sowieso komen zoals de vlag er nu bij hangt.”