Omwonenden en gewasbescherming

LTO Nederland vertrouwt erop dat toegelaten gewasbeschermingsmiddelen veilig zijn voor mens en milieu. Daarbij hechten we aan betrouwbare, integere en zorgvuldige communicatie over gewasbescherming. Daarmee kan onduidelijkheid over (gezondheids-)effecten voorkomen worden.

Nederlandse boeren en tuinders zetten zich dagelijks in voor de duurzame productie van voedsel en groen. Daarin zoeken zij voortdurend naar mogelijkheden om hun gewas weerbaarder te maken tegen ziekten, plagen en onkruiden. Het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen is daardoor steeds minder vaak nodig. Maar helemaal zonder lukt voorlopig nog niet. Veel boeren en tuinders investeren daarom ook in technologie om gewasbeschermingsmiddelen zo nauwkeurig en gericht mogelijk in te zetten, met minimale impact op de omgeving.

Alle gewasbeschermingsmiddelen ondergaan een onafhankelijke wetenschappelijke risicobeoordeling voor zij worden toegelaten op de Nederlandse markt. Daarbij wordt rekening gehouden met de potentiële verspreiding naar de omgeving. LTO vindt dit belangrijk; boeren en tuinders moeten erop kunnen vertrouwen dat de middelen die zij gebruiken veilig zijn voor mens, dier en milieu.

Onderzoek naar risico’s voor omwonenden
Vanwege zorgen in de maatschappij zijn er afgelopen jaren in Nederland verschillende onderzoeken gedaan naar mogelijke gezondheidsrisico’s voor omwonenden. Uit een studie door het RIVM bleek dat mensen die naast een landbouwperceel wonen doorgaans gezonder zijn dan iemand die daar verder vandaan woont. Een ander onderzoek door het RIVM toonde aan dat mensen in de omgeving van landbouwpercelen vaker aan gewasbeschermingsmiddelen worden blootgesteld, maar dat de gevonden hoeveelheden niet tot gezondheidsrisico’s leiden. De veiligheidsmarges waarmee in de toelating van middelen al rekening gehouden wordt, liggen vele malen hoger dan de gemeten concentraties. Wel pleit het RIVM voor nader onderzoek.

De overheid heeft daarop advies gevraagd aan de Gezondheidsraad. Die concludeerde in 2020 dat er in Nederland geen duidelijke aanwijzingen voor gezondheidseffecten zijn, maar dat daarmee de ongerustheid in de samenleving niet weg is. Uit voorzorg adviseerde de Gezondheidsraad een versnelde inzet op verduurzaming en nauwkeurigere monitoring van gebruik en blootstelling voor een beter inzicht in mogelijke risico’s. Naar aanleiding van het advies van de Gezondheidsraad heeft de overheid het RIVM gevraagd de mogelijkheden voor aanvullend gezondheidsonderzoek in kaart te brengen. De uitkomst hiervan wordt begin 2022 verwacht.

Heldere communicatie belangrijk
Het is goed nieuws dat uit de gepubliceerde onderzoeken geen sprake blijkt te zijn van een gevaar voor de gezondheid. Daar waar verder wetenschappelijk onderzoek nodig is, steunt LTO Nederland de uitvoering ervan. Boeren en tuinders, hun gezinnen en medewerkers zijn immers óók omwonenden.

Tegelijkertijd maakt LTO zich zorgen over de verharding van het debat over gewasbescherming en omwonenden. Dat heeft zijn weerslag op de lokale samenleving; het drijft partijen uit elkaar. Boeren en tuinders willen een praatje kunnen blijven maken met dorpsgenoten in de rij bij de bakker, of een passant desgevraagd uitleggen wat ze aan het doen zijn. Eenduidig beleid en communicatie vanuit overheden en een verantwoordelijkheidsgevoel van alle bij het debat betrokken partijen kan daarbij helpen. De landelijke overheid moet daarin, richting samenleving én andere overheden, haar rol oppakken, vindt LTO. Betrouwbaarheid, integriteit en zorgvuldigheid zijn daarbij belangrijke kernwaarden.

Voor onze telers is het belangrijk om het gesprek aan te blijven gaan met hun omgeving. In goed overleg is veel bespreekbaar. Daar waar de veiligheid van telers, medewerkers of omwonenden aantoonbaar in het geding is nemen we onze verantwoordelijkheid. Ook blijft de sector zich inzetten voor verdere verduurzaming van plantaardige productie. Dat gebeurt onder meer door participatie in het Uitvoeringsprogramma Toekomstvisie Gewasbescherming 2030. Zo kunnen we in de toekomst met steeds minder gewasbeschermingsmiddelen onze gewassen gezond houden.