De teler centraal bij het ontwikkelen van weerbaar telen in praktijkprogramma

Het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) en LTO Nederland slaan handen ineen voor Praktijkprogramma ‘Weerbaarheid in de Praktijk’, onderdeel van het Uitvoeringsprogramma Toekomstvisie Gewasbescherming 2030. Het programma wordt middels een cofinanciering mogelijk gemaakt. Diverse pilotprojecten – met als uitgangspunt de teler – vormen de bouwstenen van het programma.

Het Uitvoeringsprogramma Toekomstvisie Gewasbescherming 2030 is in 2020 vastgesteld. Partners uit bedrijfsleven, overheid en maatschappij werken binnen dit programma samen aan weerbare planten en teeltsystemen, de verbinding tussen land- en tuinbouw met natuur en het terugdringen van emissies en residuen van gewasbeschermingsmiddelen. Om deze doelen te halen, is het Praktijkprogramma ‘Weerbaarheid in de Praktijk’ ontwikkeld. Susanne Sütterlin (LNV): “We hebben nog flinke stappen te zetten om gewassen op een duurzame en verantwoorde wijze te produceren. Dit praktijkprogramma vormt een centrale bouwsteen in het Uitvoeringsprogramma Toekomstvisie Gewasbescherming 2030. LNV wil graag in samenwerking met de betrokken partijen geïntegreerde gewasbescherming versterken en intensiveren op weerbaarheid. Het is goed dat in het Praktijkprogramma de teler centraal staat. Hij kan als geen ander aangeven welke innovatieve oplossingen nodig zijn die passen in de bedrijfsvoering”.

De teler centraal
Het programma richt zich op het faciliteren en begeleiden van telers in de transitie naar weerbaar telen. Joris Baecke (Portefeuillehouder Gezonde Planten van LTO Nederland): “De plantaardige sectoren staan voor gigantische uitdagingen. Om onze teeltsystemen toekomstbestendig te maken en eventuele knelpunten op te lossen, hebben we de juiste bouwstenen nodig. Met dit programma en de bijbehorende pilots zetten we de teler centraal. Het is een gezamenlijke en proactieve manier om de transitie in gang te zetten.”

Vertaling praktijkprogramma
De kern van het gelanceerde Praktijkprogramma ‘Weerbaarheid in de Praktijk’ is versnelling van doorontwikkeling en toepassing van bouwstenen voor weerbare, nagenoeg emissieloze teeltsystemen in de praktijk. Peter Knippels (Specialist Akkerbouw bij LTO Nederland): “We hebben een grote verantwoordelijkheid en die willen we ook nemen. Dus moeten we die gereedschapskist van de ondernemer gevuld houden. De doelen van het uitvoeringsprogramma worden op het erf van de boer en tuinder vormgegeven. Het praktijkprogramma richt zich op die transitie, maar wel in samenhang met de uitdagingen van vandaag en morgen. Ondernemers hebben steeds meer moeite om met de huidige maatregelen en middelen hun gewas gezond te houden. Een goede balans tussen korte en lange termijn is daarom belangrijk, ook daarvoor blijft LTO zich inzetten.”

Platform voor sectorale en regionale pilots
Van nieuwe toepassingstechnieken tot alternatieve teeltconcepten en gewasbeschermingsstrategieën: er is veel nodig om weerbare plant- en teeltsystemen te realiseren. Vanuit het principe ‘de teler centraal’ vormen de sectorale en regionale pilots de belangrijkste bouwstenen in dit programma. Belangrijke criteria zijn duurzaamheid, haalbaarheid en betaalbaarheid. De partners werken inhoudelijk samen vanuit de ambitie en overtuiging dat hierdoor meerwaarde voor de sectoren wordt gecreëerd.

Overzicht van de pilots
In pilots binnen het praktijkprogramma werken we aan haalbare en betekenisvolle stappen in weerbare teeltsystemen. De uitvoerende organisaties zijn LTO Nederland, ZLTO, LLTB en LTO Noord, Glastuinbouw Nederland, Royal Cosun, KAVB, NFO en LTO-Bomen, vaste planten en zomerbloemen. Dit zijn de actuele pilots:

Pilot 1: Precisie Gewasbescherming Glastuinbouw
Vind je het ook tijd worden voor nieuwe toepassingstechnieken voor chemische en biologische middelen in de glastuinbouw? Het doel van deze pilot is het ontwikkelen, testen en demonstreren van nieuwe en/of verbeterde toepassingstechnieken voor de deelsectoren glasgroenten, snijbloemen onder glas en pot- en perkplanten. Op deze manier verkennen we de mogelijkheden van precisietechnologie en is het mogelijk om vergroening en verduurzaming van de glastuinbouw te realiseren.

Pilot 2: Kas als Ecosysteem (KaEco)
Bent je bezig met de ontwikkeling van ondergrondse en bovengrondse ecosystemen in de circulaire kas? Het doel van deze pilot betreft verdere opbouw, toepassing en implementatie van de ‘Kas als Ecosysteem’. De nadruk in de pilot ligt op de bovenste loop van het IPM-schema: Preventie – Monitoring – Besluit nemen – Niet-chemische methoden – Leren en optimaliseren.

Pilot 3: Toekomstgerichte onkruidbestrijding in suikerbieten en cichorei
Het doel van deze pilot is om het teeltperspectief te borgen door oplossingen te bieden voor uitdagingen in onkruidbeheersing in suikerbieten en cichorei. We zetten stappen naar weerbare en nagenoeg emissieloze teeltsystemen in de praktijk. Deze pilot draagt bij aan het realiseren van een systeemdoorbraak waarbij mechanisch geïntegreerde onkruidbeheersing gemeengoed wordt en de afhankelijkheid en inzet van herbiciden vermindert. Wil je mee testen, ontwikkelen en kennis delen? Informeer naar de mogelijkheden!

Pilot 4: Duurzame bollenteelt in Drenthe
Heb jij als teler de overeenkomst ‘gewasbeschermingsmiddelen Westerveld’ van 24 februari 2020 getekend? Dan kan deze pilot zorgen voor verbinding met omwonenden, nieuwe kennis en middelen voor een betere bedrijfsvoering. De pilot sluit naadloos aan bij het Uitvoeringsprogramma Toekomstvisie Gewasbescherming 2030 waarin de agrarische ondernemer centraal staat. Dit programma is dan ook in nauw overleg met de betrokken telers tot stand gekomen.

Pilot 5: Duurzame teelt van Tulp en bijgoed
Ben jij bezig met de transitie van reguliere teelt naar duurzame of biologische teelt? En heb je het gevoel nog te afhankelijk te zijn van chemische gewasbeschermingsmiddelen? Het doel van deze pilot is om meer innovatieve producten en technieken te ontdekken en te implementeren die meer zekerheid en robuustheid aan het systeem geven. De pilot wordt uitgerold bij vier bloembollenbedrijven om de ontwikkeling van een duurzame teelt van bloembollen te realiseren.

Pilot 6: Nieuwe duurzame gewasbeschermingsstrategieën in de fruitteeltsector
Als fruitteler minder afhankelijk worden van chemische middelen en milieubelasting? In deze pilot zet je samen met anderen uit de fruitteeltsector verdere stappen in het verduurzamen van de gewasbescherming door inzet van IPM, laagrisico-stoffen en weerbare rassen. Draag bij aan de doorbraak in de huidige zoektocht van telers naar nieuwe gewasbeschermingsstrategieën.

Pilot 7: Aanpak emissie van gewasbeschermingsmiddelen in fruitteeltsector
Heb jij ook fors geïnvesteerd in spuitdrift-reducerende technieken en maatregelen? Dan heb je resultaten geboekt, maar sta je nog steeds voor de opgave om het doel van nagenoeg geen emissie – binnen het Uitvoeringsprogramma Toekomstvisie Gewasbescherming 2030 – te realiseren. Om dit doel te bereiken, is het noodzakelijk dat meer innovatieve technieken (en maatregelen) beschikbaar komen voor ondernemers. Via deze pilot willen we dit samen bewerkstelligen.

Pilot 8: Plan van aanpak IPM Glyfosaat 2020-2022
Werk mee aan de zoektocht naar en de toepassing van alternatieven voor het gebruik van glyfosaat in graslandbeheer en het onderwerken van groenbemester en vanggewas. In 2022 werken we volgens het IPM-stappenplan op basis van praktijkervaring en praktijkdemonstratie binnen onze netwerken.

Pilot 9: Ontwikkeling duurzame teelt consumptieaardappelen in ketenperspectief
De aardappelsector staat de komende jaren voor de opgave om minder afhankelijk te worden van gewasbeschermingsmiddelen voor de teelt van kwalitatief hoogwaardige aardappelen. In deze pilot gaan de ketenpartijen verkennen hoe de samenwerking in de keten ingevuld kan worden, hoe zij gezamenlijk de duurzame teelt van consumptieaardappelen kunnen ontwikkelen én hoe het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen voor de bestrijding en beheersing van schimmels kan worden verbeterd.

Pilot 10: Weerbaar telen bomen, vaste planten en zomerbloemen
Ben jij er klaar voor om met jouw medewerkers invulling te geven aan de ambitie plantgezondheid? En jouw teelt weerbaar maken om te voldoen aan de Toekomstvisie Gewasbescherming 2030? Samen stimuleren we innovatie in de bedrijfsvoering op het gebied van beheersing en/of bestrijding van onkruiden, ziekten en plagen. In deze pilot worden verschillende resultaten op dit gebied bereikt.

Pilot 11: Emissiebeperking door datagedreven gewasbescherming
Houdt het ontbreken van beschikbare technieken en maatregelen voor emissiebeperking jou tegen om te verduurzamen? Deze pilot zorgt voor samenwerking tussen een aantal partijen die innovatie stimuleren die moet leiden tot minder emissie van gewasbeschermingsmiddelen. Zo versnellen we de doorontwikkeling en de toename van beschikbare (precisie)technieken en maatregelen.

Pilot 12: Preiteelt: systeemverandering in grondwaterbeschermingsgebieden
Het huidige teeltsysteem voor prei in grondwaterbeschermingsgebieden (GWBG) is onvoldoende weerbaar tegen trips-plagen. Het doel van deze pilot is om een praktijkrijpe integrale Integrated Pest Management (IPM)-strategie op te leveren waarmee systeemdoorbraken worden gerealiseerd. Ontdek hoe we concrete handelingsperspectieven voor verduurzaming van de preiteelt aan de sector kunnen aanbieden.

Pilot 13: Bestrijding bonenvlieg
Om tot een succesvolle eiwittransitie te komen, is de teelt van bonen cruciaal in Nederland. Sinds 2020 is het middel Chloorpyrifos – dat noodzakelijk is om de bonenvlieg te bestrijden -verboden. Het doel van deze pilot is om in nauw overleg met de telers en adviseurs een pakket aan maatregelen te ontwikkelen (en testen) om de bonen- en uienvlieg effectief te bestrijden. Over de uitkomsten van deze pilot worden 2500 telers geïnformeerd. De verwachting is dat de maatregelen door 1000 akkerbouwers kunnen worden toegepast.