Nieuwe standaard bij leidingaanleg

Leden die te maken krijgen met een leiding door hun land of verplaatsing van een leiding, kunnen bij hun regionale LTO organisatie terecht voor advies, standaardcontracten, tarieven en gewenste werkwijze in het veld.

LTO Nederland maakte in het verleden afspraken met de leidingleggers van gas, elektra en water over de vergoedingen die de grondgebruiker en de grondeigenaar minimaal moeten ontvangen en de gewenste werkwijze in het veld. Nu deze werkafspraken niet meer met de leidingleggers gemaakt worden, heeft LTO Nederland een eigen standaard voor leidingaanleg opgesteld. De nieuwe LTO Nederland standaard voor leidingenaanleg bestaat uit een standaardmodel Zakelijk Recht Overeenkomst, een (advies-)tarievenlijst en een Veldprotocol.

Einde samenwerking leidingleggers
Na een lange periode van intensieve samenwerking met de leidingbeheerders zoals Gasunie en TenneT is in 2020 de basis voor een nieuw bestuursakkoord weggevallen. Door de uitfasering van het aardgas was Gasunie niet meer in de positie om namens andere leidingbeheerders verdergaande afspraken te maken. Daarnaast waren leden niet tevreden over de uitkomsten van de samenwerking van LTO met TenneT in de praktijk. In het veld werd er namelijk te weinig voortgang geboekt.

Daarnaast heeft LTO een maximum termijn van 35 jaar gesteld aan de zakelijk recht overeenkomst. Volgens de leidingbeheerders doet dit echter te veel afbreuk aan de ‘ongestoorde ligging’. Dit was voor beide partijen het laatste zetje om de bestuursovereenkomsten te beëindigen.

Zakelijk recht overeenkomst (ZRO)
Als een leidinglegger een leiding legt op landbouwgrond, gaat hij meestal een zogenaamde ‘zakelijk recht overeenkomst’ aan met de grondgebruiker en -eigenaar. Hierin wordt vastgelegd welke vergoedingen deze krijgen en welke belemmeringen gelden over het gebruik van de grond. De vergoedingen bestaan uit een afsluitvergoeding voor de grondeigenaar en een meewerkvergoeding voor de grondgebruiker en een efficiencypremie als binnen een bepaalde termijn de ZRO wordt getekend. Deze vergoedingen staan overigens los van de financiële compensatie voor eventuele schade die optreedt door de aanleg of het onderhoud van de leiding. Dat is immers al in de wet verankerd en wordt daarmee volledig vergoed.

LTO Nederland biedt een model contract aan waarbij de belangen van de agrariër en van de leidingbeheerder in evenwicht zijn LTO vond de gangbare zakelijkrecht overeenkomsten van de leidingbeheerders niet meer van deze tijd en heeft daarom in het bijgaande model een aantal bepalingen geactualiseerd.

De actualisaties betreffen:

Een maximale duur van 35 jaar, met een stilzwijgend recht op verlenging;
Uitbreiding van Toekomstschade bij grondmutaties;
Directe borging bij veranderende wetgeving en jurisprudentie;
Aanpassing, indien het algemeen belang transformeert naar een economisch belang bijvoorbeeld bij een beursgang van de leidingbeheerder;
Aanpassing indien het transport door de leiding verandert of het volume wijzigt;
Vergoedingen voor commercieel medegebruik (o.a. telecom).

Gedoogprocedure
Een leidinglegger kan ervoor kiezen niet akkoord te gaan met onze model ZRO en u kunt er voor kiezen niet akkoord te gaan met de overeenkomst van de leidinglegger, dan zal de leidinglegger een gedoogprocedure opstarten. De leidinglegger maakt dan gebruik van de in de wet geregelde gedoogplicht. Dat betekent dat de leiding uiteindelijk wel gelegd kan worden, zonder toestemming van u als grondgebruiker of -eigenaar. Daarbij hoort wel een volledige (wettelijke) schadevergoeding, maar er bestaat geen recht op een extra vergoeding.

Indien u met uw collega’s in hetzelfde leidingentracé voet bij stuk houdt, staat u wel sterk om gezamenlijk wat af te dwingen. Kijk ook naar het veldprotocol.

Tarieven en vergoedingen
Omdat er geen overleg meer is met Gasunie en Tennet, is er ook geen uitgebreide gezamenlijke lijst met tarieven meer. Om grondeigenaren te ondersteunen in het overleg met de kabelleggers heeft LTO in 2021 samen met het Platform Leg- en ligrechten een lijst met voorschottarieven opgesteld om de hoogte van de gewasschade vast te stellen. In het Platform Leg- en ligrechten zijn Vewin (waterleidingbedrijven) en Energiened (gasunie en electriciteits infrastructuurbedrijven) verenigd.

Schade wordt altijd volledig vergoed. Dat is wettelijk zo geregeld. Schadeloosstelling betekent dat de rechthebbenden voor en na de vestiging van het zakelijk recht in een gelijkwaardige vermogens- en inkomenspositie verkeren. Daar behoort ook toekomstschade bij, die niet eerder kon worden voorzien en/of worden bepaald. De hoogte van de schade wordt in onderling overleg, of door een deskundigentaxatie vastgesteld. Vaststellen van schade is maatwerk veelal maatwerk.

Die volledige vergoeding geldt ook voor gewasschade. De lijst met voorschottarieven die is opgesteld is ter ondersteuning van het vaststellen van de schade. De genoemde tarieven worden in ieder geval betaald. Wanneer schade hoger is dan de genoemde voorschot bedragen, dan wordt de ‘meer-‘schade vergoed. Voor gewassen die niet op de lijst staan geldt dat de schade op basis van maatwerk wordt vergoed.

Omdat er geen afspraken meer zijn met bijvoorbeeld Gasunie en Tennet over de ZRO zijn er voor de meewerktarieven geen afspraken gemaakt. Bij het afsluiten van een zakelijk recht heeft u wel recht op een meewerkvergoeding.

Ter indicatie van de meewerkvergoeding 2021 is er een actualisatie gemaakt van de tarieven van 2020. Daarbij de dezelfde systematiek gebruikt als in het verleden. Wanneer in de ZRO die wordt afgesloten de LTO-standaard wordt gevolgd, is deze geactualiseerde tarievenlijst een goed (minimum) uitgangspunt.

Veldprotocol
Voordat een leidinglegger aan de slag kan, moet er eerst een tracé vastgesteld worden. Om haar leden te helpen bij de inspraak hebben de afdelingsbesturen van LTO Noord, ZLTO en LLTB een veldprotocol ontvangen. In het veldprotocol staat dat leidingleggers ook rekening moeten houden met de landbouwkundige waarden. Hiermee worden de belangen van de agrarische sector meegenomen in de afweging waar de leiding uiteindelijk komt te liggen.
Bij het leggen van een leiding gaat het niet alleen om juridische of financiële zaken, ook om hoe met de grond wordt omgegaan en wanneer de grond betreden wordt zijn belangrijk. Om te bevorderen dat de leidinglegger goed met de grond omgaat, heeft LTO heeft hierover het een ander opgenomen in het veldprotocol. Hiermee is het eenvoudiger om cultuurtechnische werken goed en correct te laten uitvoeren. Uitgangspunt is dat de grond na leidingaanleg weer in de oorspronkelijke staat wordt opgeleverd.

Voor de boer geen dagelijks werk
Uw regionale LTO kan u verder helpen. Het veldprotocol, de model-ZRO en de tarievenlijst vormen samen de nieuwe LTO Standaard en kunnen niet los van elkaar worden gezien. Voor hulp kunt u zich melden bij uw afdelingsbestuur (zie veldprotocol) en vragen kunt u stellen aan de LTO infocentra.

Download hier de Gewassentarievenlijst 2021.

Download hier het veldprotocol.

De tarieven in de Tarievenlijst LTO Nederland 2020 zijn een advies van LTO aan de samenwerkende partijen in het veld. Ze gelden echter enkel en alleen voor overeenkomsten die voldoen aan de LTO Standaard Leidingaanleg in Agrarisch Gebied (SLAG).