Voorkom hittestress bij paarden

De zomer staat weer bijna voor de deur. Periodes van extreem warm weer komen de laatste jaren af en toe. De verwachting is dat dat zo blijft. Hitte voorkomen kunnen we dus niet, maar we kunnen er wel voor proberen te zorgen dat de gevolgen voor de dieren zo beperkt mogelijk blijven door een goede voorbereiding.

Welke voorzorgsmaatregelen kun je nemen om te voorkomen dat paarden hittestress gaan ervaren? En wat te doen met evenementen of het transport van onze paarden? De Sectorraad Paarden heeft daarvoor het ‘Protocol extreme weersomstandigheden voor paarden’ opgesteld. Dit aangevuld met een aantal praktische tips voor paarden in de wei is een mooi recept in het voorkomen van hittestress bij paarden.

Overwegingen bij warm weer (> 30°C) zijn:

• paarden moeten in de wei in de schaduw (kunnen) staan, het voordeel van een afdak boven bomen of een bomenrij is dat er onder een afdak doorgaans ook minder insecten zijn, zeker als het afdak nog één of meer wanden heeft; wel moet er voldoende ruimte zijn voor alle in de wei aanwezige dieren;
• bij extreem warm weer kan het te overwegen zijn om paarden, indien de omstandigheden dat toelaten, overdag te stallen (koele stal of stal die actief gekoeld kan worden) en ‘s nachts te weiden;
• paarden moeten bij evenementen zo nodig voldoende gekoeld kunnen worden (met stromend of vers water en/of ventilatoren) en er moeten voldoende voorzieningen (drinkwater-tappunten, ijs, waterslangen met voldoende druk om te koelen, voldoende ruimte rond de waterpunten) aanwezig zijn in verhouding tot het aantal paarden dat wordt verwacht;
• er moet voldoende en goede kwaliteit drinkwater ten minste iedere 4-6 uur ter beschikking staan/ter beschikking worden gesteld (minstens 50 liter per 500 kg paard of meer als er sprake is van zware arbeid) en er moet ad libitum (naar believen) ruwvoer worden verstrekt;
• transport is tot 27°C wel mogelijk (met voldoende ventilatie), maar daarboven moet actieve koeling aanwezig zijn;
• bij dreigende filevorming moet er niet op pad worden gegaan of een andere route worden gekozen;
• door organisatoren van evenementen moeten de omstandigheden ter plaatse meegenomen worden bij de beslissing een evenement wel/niet door te laten gaan;
• eigenaren, ruiters en menners hebben ook een eigen verantwoordelijkheid om wel of niet aan een evenement deel te nemen;
• bij een te verwachten temperatuur > 35°C is de richtlijn om een evenement af te lasten.

Bron: ‘Protocol extreme weersomstandigheden voor paarden’ Sectorraad Paarden versie 19 juni 2021

Praktische tips
Zorg voor natuurlijke schaduw

De meest natuurlijke vorm van schaduw wordt geleverd door bomen. Let daarbij op om de stam van deze bomen buiten de wei te plaatsen of op andere wijze wordt beschermd tegen ‘vraat’ door de paarden. Een boom met aangevreten bast gaat dood. Let daarnaast op giftige onderdelen afkomstig van bepaalde type bomen, zoals groene eikels van eikenbomen, zaailingen, zaden en bladeren van de gewone esdoorn en allerlei naaldbomen.

Plaats een schaduwdoek
Schaduwdoeken zijn er in allerlei maten, vormen en kleuren te koop. Let wel op dat het doek en de wijze van bevestigen bestand zijn tegen een windje. En ook kunnen paarden interesse tonen in de gebruikte materialen, bijvoorbeeld de palen in de grond.

Plaats een parasol of tent
Het plaatsen van een parasol of tent wil bij schapen en geit of kleine pony’s nog wel eens voldoen. Voor grote paarden is het meestal geen oplossing en bij meer wind misschien zelfs gevaarlijk.

Plaats een schuilstal
Een schuilstal kan bestaan uit alleen een dak of een dak met één of meerdere wanden dicht. Voor een permanente schuilstal is in veel gemeenten wel een vergunning nodig. De Sectorraad Paarden spant zich in, samen met het ministerie van LNV, om gemeenten van het belang van schuilmogelijkheden voor paarden in de wei te overtuigen.

Stel een vernevelsproeier beschikbaar
Een andere manier van verkoeling geven, kan via het plaatsen van één of enkele vernevelsproeiers waar paarden onder kunnen gaan staan. De waternevel heeft een verkoelend effect.

Geef een zoutblok
Door het warme weer zweet een paard veel en verliest het ook belangrijke lichaamszouten. Een uitgedroogd paard dan enkel water geven kan een tegengesteld effect hebben. Het water verdunt de overgebleven zouten, waardoor het lichaam nog een groter tekort lijkt te hebben. Zorg dus altijd dat paarden een liksteen tot hun beschikking behouden, zodat zij zouten (en mineralen) aan kunnen vullen naar behoefte.

Regels voor dieren in de wei
Dierhouders hebben de wettelijke verplichting om dieren die niet in een gebouw worden gehouden, te beschermen tegen slechte weersomstandigheden, zoals hitte (artikel 1.6 lid 3 Besluit houders van dieren). De minimale norm is het bieden van schaduw en toegang tot een toereikende hoeveelheid water. Dierhouders die geen schaduw bieden aan hun dieren kunnen in overtreding zijn, ook als uiterlijke kenmerken van hittestress uitblijven.

De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) controleert of dierhouders en daarmee ook paardenhouders zich houden aan de wet. Bij paarden kijkt men naar de omgevingstemperatuur. Paardenhouders moeten dieren beschermen tegen hitte als de temperatuur 27 graden Celsius is. De NVWA heeft recent aangekondigd deze zomer op (zeer) warme dagen aandacht te schenken aan de bescherming tegen de hitte van paarden die buiten in een wei of paddock lopen.